Samorząd terytorialny może w sposób autonomiczny prowadzić politykę historyczną związaną z organizacją rocznic państwowych i lokalnych wydarzeń historycznych. Samorząd podejmuje także własne uchwały, mające honorować miejsca, ludzi czy wydarzenia ważne dla lokalnych społeczności. To domena wszystkich szczebli samorządu, ale z reguły najaktywniejsze są rady gminy i sejmiki wojewódzkie. Najrzadziej z tej możliwości uchwałodawczej korzystają rady powiatu, także ze względu na różnice kompetencyjne tego organu. Uchwały rad, podnoszące historyczną doniosłość wydarzeń mają różne statusy prawne, od rezolucji, stanowiska, oświadczenia przez deklaracje i apele do mieszkańców.
Same lokalne obchody świąt czy rocznic wydarzeń rzadko kiedy wychodzą poza schemat: Msza św., przemarsz pod pomnik pamięci, składanie kwiatów, wystąpienia i apele. Brakuje inicjatyw towarzyszących, które pozwoliłyby mieszkańcom na udział w świętowaniu w mniej formalny sposób i zachęcały ich do tego.
Nie czekając na pomysłowość i inwencję twórczą burmistrza czy prezydenta miasta warto zastanowić się, w jaki sposób każdy z nas może „zrobić sobie święto”. Jak możemy na swojej ulicy, osiedlu celebrować ważne dla narodu (i dla nas) daty i okazje. Jak poprzez sąsiedzką współpracę stworzyć wydarzenie o wymiarze zarówno towarzyskim, jak i edukacyjnym. Siła niesztampowych pomysłów odbiegających od znanych nam scenariuszy pomoże zaangażować większą cześć społeczeństwa, a przy okazji zbudować sieć relacji sąsiedzkich. Czas działać. Podpowiemy Wam jak.
Przeczytaj także: Jak świętują Polacy?
Jak to zrobić?
Celebrowanie świąt państwowych i narodowych wraz z innymi może odbywać się w różnej formie i z różnym zaangażowaniem. Zaczynając od najprostszego udziału w uroczystościach organizowanych przez lokalne władze, przez włączanie się do ich współtworzenia i współorganizowania, aż do samodzielnego inicjowania własnych pomysłów na obchodzenie świąt państwowych czy lokalnych. Jednak na razie Polacy stosunkowo rzadko biorą udział w obchodach świąt, a jeszcze rzadziej angażują się w ich organizację. Dlatego na samym początku warto pomyśleć, jaką formę powinny przybrać lokalne, społeczne obchody, żeby były atrakcyjne dla większej liczby mieszkańców. Jak sprawić, żeby nasi sąsiedzi byli nie tylko obserwatorami, ale również realnie uczestniczyli w obchodach i je współtworzyli. Jak wreszcie przyciągnąć całe rodziny, by kreować zainteresowanie wydarzeniami wspólnotowymi również wśród najmłodszych. Warto inspirować się dobrymi przykładami:
„Osiedlowy bieg niepodległościowy z przeszkodami”. Bieg, w którym udział maja wziąć całe rodziny, w którym liczy się zbiorczy czas
Konkurs szkolny „Śladami pamięci”
Młodzież czyta dorosłym Konstytucję
Żywy obraz „Konstytucja 3 Maja wg Jana Matejki”
Osiedlowe śpiewanie pieśni patriotycznych
Malowanie murali
Rodzinny Polonez
Happening „Ile mamy radości z niepodległości”. Mieszkańcy naklejali na karteczkach hasła nt. niepodległości
„Niepodległość jest słodka” lokalne koło gospodyń wiejskich wraz z młodzieżą piekły rogale, rozdawane po Mszy Świętej
Dobre praktyki to ważna rzecz, ale może nasza wspólnota oczekuje czegoś zupełnie innego? Zacznijmy od zwykłego podpytania naszych sąsiadów, dlaczego nie uczestniczą w obchodach i jaka ich forma byłaby dla nich atrakcyjniejsza.
Decydując się na organizację:
Zbierz okolicznych sąsiadów i zmotywuj do wspólnej organizacji;
Porozmawiaj z władzami miasta, dzielnicy na jakiego typu pomoc możemy liczyć (budowa sceny, nagłośnienie, wypożyczenie sprzętu – ławek, krzeseł, druk plakatów);
Zapytaj w urzędzie miasta, czy formuła waszego pomysłu nie wymaga zgód i pozwoleń;
Zapytaj lokalnych radnych, w jakim zakresie mogą pomóc;
Zrób siatkę potencjalnych sponsorów;
Rozpropaguj wydarzenie w mediach lokalnych i społecznościowych;
Rozważ możliwość współpracy z lokalnym muzeum, domem kultury, ale także prywatnymi przestrzeniami, np. restauracjami, kawiarniami, w którym mogłyby odbyć się spotkania.
W zależności od formuły wydarzenia: impreza wewnątrz budynku czy na zewnątrz, czy wydarzenie będzie się odbywać w jednym miejscu, czy program przewiduje także przemarsz przez ulice miasta - niezbędne wtedy może okazać się uzyskanie określonych zgód i pozwoleń. Warto zwrócić się do Urzędu Miasta i przedstawiając szczegóły organizowanego wydarzenia zapytać o listę niezbędnych zgód, pozwoleń i ewentualnych opłat, np. uzyskanie zgody właściciela terenu na jego zajęcie. Rada gminy może również określić miejsca, w których organizowanie zgromadzenia nie wymaga zawiadomienia.
Jak to wygląda na poziomie praktyki? Ustawa o zgromadzeniach nakłada na organizatorów następujące obostrzenia:
Organizator zgromadzenia zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w taki sposób, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia;
Jeżeli zgromadzenie jest organizowane na terenie więcej niż jednej gminy, w każdej z gmin prowadzi się̨ odrębne postępowanie;
Organizator zgromadzenia zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia pisemnie, za pomocą faksu lub maila;
- Rejestracja wniesienia zawiadomienia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia następuje z uwzględnieniem daty, godziny oraz minuty wniesienia zawiadomienia, które decydują o kolejności wniesienia tego zawiadomienia.
Inicjowanie własnego święta
Większego zaangażowania mieszkańców wymagają inicjatywy mające na celu uchwalenie zupełnie nowych świąt lokalnych, związanych z ludźmi i wydarzeniami ważnymi dla lokalnej tożsamości. Niezbędna jest wtedy możliwość przeprowadzenia przez mieszkańców inicjatywy uchwałodawczej w gminie czy innej, właściwej jednostce samorządu terytorialnego. Na początku może się to wydawać skomplikowanie, ale krok po kroku pokażemy, jak to zrobić.
Sprawdź w statucie gminy kto - jaka grupa mieszkańców - ma inicjatywę uchwałodawczą. Gminy regulują te kwestie w sposób bardzo zróżnicowany. Inicjatywa uchwałodawcza przysługuje przede wszystkim wójtom, burmistrzom lub prezydentom, następnie radnym, klubom radnych lub komisjom rady gminy. Przyznanie mieszkańcom możliwości współtworzenia prawa lokalnego jest rozwiązaniem rzadko spotykanym, choć możliwym;
Stwórz projekt uchwały powołującej nowe święto. Aby spełnić formalne warunki warto skontaktować się i poprosić o pomoc Biuro Rady Gminy;
Zbierz pod uchwałą wymaganą liczbę podpisów mieszkańców (jeśli projekt uchwały jest inicjatywą mieszkańców);
Przygotowany projekt uchwały składa się do Przewodniczącego Rady Gminy, Powiatu lub Sejmiku;
Projekt zostaje przekazany komisjom rady, a Przewodniczący Rady włącza naszą uchwałę pod obrady;
Pamiętaj, aby zwrócić uwagę na możliwość zabrania głosu przez inicjatora w czasie trwania sesji rady;
Pamiętaj, że formalne przyjęcie przez Radę Miasta nie gwarantuje, że święto zakorzeni się w społeczności lokalnej. Bez pracy organizacyjnej mieszkańców święto pozostanie martwe, obecne tylko na papierze w lokalnym kalendarzu;
Opowiedz mieszkańcom o swojej intencji i o idei przyświecającej pomysłowi. Warto postarać się przekonać mieszkańców, że postawy, które chcesz promować są ważne, uniwersalne. Potrzeba tworzenia nowego święta musi odbić się w społecznej świadomości;
Nie buduj idei „obok” mieszkańców, bo w ostateczności o sukcesie przyjętej inicjatywy będzie decydowało realne poparcie i udział w święcie mieszkańców;
Znajdź ambasadorów święta, np. lokalnych liderów, którzy będą wspierać naszą inicjatywę.
_____________________________
Więcej informacji o sposobach promocji i uzyskiwania poparcia dla naszej inicjatywy w drugiej części poradnika: Wypromuj święto!
Przeczytaj także:
Jak świętują Polacy?
Święta państwowe czy narodowe?